Γράφει ο Χρήστος Κωνσταντινίδης
Σε μια από τις πιο ηχηρές ανατροπές της μεταπολιτικής περί τρομοκρατίας προχώρησε η Ουάσιγκτον τη Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2025. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστική εντολή που βάζει για πρώτη φορά τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στο στόχαστρο των αμερικανικών υπηρεσιών. Η εντολή δίνει σαφή οδηγία στα υπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών να ξεκινήσουν τη διαδικασία χαρακτηρισμού επιμέρους παραρτημάτων της Αδελφότητας ως Ξένων Τρομοκρατικών Οργανώσεων και ως Παγκόσμιων Ειδικά Καθορισμένων Τρομοκρατών, κλείνοντας έτσι μια εσωτερική διαμάχη που επί δύο δεκαετίες διχάζει τη χάραξη αμερικανικής πολιτικής.
Στοχοποίηση παραρτημάτων
Για χρόνια, η πολιτική και διπλωματική γραφειοκρατία στην Ουάσινγκτον πάλευε με το ίδιο ερώτημα: πώς αντιμετωπίζεις μια οργάνωση που δεν λειτουργεί ως ενιαία δομή, αλλά ως ένα χαλαρό δίκτυο εθνικών κλάδων, το οποίο εκτείνεται από τον αραβικό κόσμο μέχρι τη Δύση; Η μία πλευρά πίεζε για μια οριζόντια συνολική απαγόρευση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, θεωρώντας την ένα ενιαίο, παγκόσμιο ισλαμιστικό κίνημα. Η άλλη τόνιζε ότι μια τέτοια απόπειρα δεν θα άντεχε ούτε μία ημέρα σε δικαστικό έλεγχο, ακριβώς επειδή η Αδελφότητα δεν είναι ένα μονολιθικό μόρφωμα αλλά μια συστάδα οργανώσεων με διαφορετικές αποστολές, διαφορετικές ηγεσίες και συχνά αντικρουόμενες στρατηγικές.
Η νέα εκτελεστική εντολή υιοθετεί ξεκάθαρα τη δεύτερη προσέγγιση. Αντί να στοχοποιήσει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ως “μία” οργάνωση, η κυβέρνηση Τραμπ δημιουργεί έναν μόνιμο μηχανισμό που επιτρέπει την αξιολόγηση και πιθανή απαγόρευση κάθε παραρτήματος ξεχωριστά, εκεί όπου υπάρχουν αποδείξεις εμπλοκής σε τρομοκρατικές ενέργειες, χρηματοδότηση ένοπλων ομάδων ή στενούς δεσμούς με ήδη χαρακτηρισμένες τρομοκρατικές οργανώσεις. Το μοντέλο αυτό έχει προηγούμενο: η Χαμάς, το σκέλος της Αδελφότητας στη Γάζα, χαρακτηρίστηκε ως τρομοκρατική οργάνωση το 1997 χωρίς ποτέ οι ΗΠΑ να επεκτείνουν τον χαρακτηρισμό στο σύνολο της Αδελφότητας.
Νέα στρατηγική Τραμπ
Η νέα στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ επιχειρεί να ακολουθήσει αυτή τη λογική εφαρμόζοντάς την σε παγκόσμια κλίμακα. Η εκτελεστική εντολή κατονομάζει ως πρώτους στόχους τα παραρτήματα της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και του Λιβάνου, ανοίγοντας όμως τον δρόμο για μελλοντική εξέταση και άλλων δομών, όπως το κόμμα Al-Islah στην Υεμένη, που διατηρεί ένοπλη πτέρυγα και έχει στελέχη με ιστορικούς δεσμούς με την Αλ Κάιντα. Στο μικροσκόπιο, σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, ενδέχεται να βρεθούν και τα εκτεταμένα δίκτυα ΜΜΕ της Αδελφότητας που λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές επιρροής.
Καθοριστικό στοιχείο της νέας κατεύθυνσης είναι η νομική θωράκιση. Ο αμερικανικός νόμος απαιτεί από μια οργάνωση που χαρακτηρίζεται τρομοκρατική να πληροί συγκεκριμένα και αυστηρά κριτήρια: να είναι ξένη, να έχει ικανότητα και πρόθεση διεξαγωγής τρομοκρατικών ενεργειών και η δράση της να απειλεί την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών ή των πολιτών τους. Αυτή η απαιτητική διαδικασία ήταν και ο λόγος που οι προηγούμενες προσπάθειες απέτυχαν, καθώς η Ουάσινγκτον δεν μπορούσε να αποδείξει την ύπαρξη ενιαίας διοίκησης που να συνδέει οργανικά όλα τα παρακλάδια της Αδελφότητας.
Η εφαρμογή το μεγάλο στοίχημα
Η σημερινή απόφαση επιχειρεί να παρακάμψει ακριβώς αυτό το εμπόδιο. Δεν αναζητά ένα «κεντρικό επιτελείο» αλλά εξετάζει κάθε παράρτημα μεμονωμένα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ μπορούν να κινηθούν άμεσα ενάντια σε κλάδους που εμπλέκονται ευθέως σε ένοπλες συγκρούσεις ή χρηματοδοτούν τρομοκρατικές ομάδες, χωρίς να φορτωθούν το βάρος μιας συνολικής απαγόρευσης που ούτε θα στεκόταν νομικά ούτε θα ήταν εύκολη στη διπλωματική διαχείριση. Παράλληλα, η στοχευμένη προσέγγιση βοηθάει στον συντονισμό με συμμάχους των ΗΠΑ, πολλοί από τους οποίους έχουν ήδη καταχωρίσει συγκεκριμένα παραρτήματα της Αδελφότητας στα δικά τους εθνικά πλαίσια ασφαλείας.
Το μεγάλο στοίχημα βρίσκεται πλέον στην εφαρμογή. Τα υπουργεία Εξωτερικών και Οικονομικών καλούνται να συντάξουν εμπεριστατωμένους φακέλους, να κινήσουν τη διαδικασία κατάταξης και να διασφαλίσουν ότι το εγχείρημα θα προχωρήσει με πειθαρχία, χωρίς τις αστοχίες και τις υπερβολές που οδήγησαν σε αδιέξοδο παλαιότερες προσπάθειες. Το βέβαιο είναι ότι με αυτή την κίνηση η Ουάσινγκτον εγκαταλείπει οριστικά την αντίληψη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ως ενιαίου οργανισμού και υιοθετεί ένα πιο σύνθετο, αλλά και πιο ρεαλιστικό μοντέλο αντιμετώπισης, προσαρμοσμένο στη σημερινή δομή και λειτουργία του κινήματος.
Το αν η νέα στρατηγική θα αποδώσει, θα κριθεί στους μήνες που έρχονται. Το σίγουρο είναι ότι η διοίκηση Τραμπ αποφάσισε να αγγίξει έναν φάκελο που επί χρόνια όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις απέφευγαν, φοβούμενες τις νομικές και διπλωματικές συνέπειες. Αυτή τη φορά, η προσέγγιση είναι διαφορετική – και σημαντικά πιο μεθοδική.
